Odatda o'tmishimizga nazar tashlab qilgan ishimizning yaxshi yoki yomon ekanligini bilamiz. Yoki o'zgalar o'tmishini o'rganish orqaligina qaltis qadamlardan saqlanib qolamiz. O'tmish bo'lmasa kelajak zulmatdan iborat bo'ladi. Huddi chiroqlarini orqani yoritib ketayotgan aravaga o'xshardi hayotimiz.

Allohga beadad shukrlar bo'lsinkim, qalbimizga mayoq berib, ongimizga chiroq berib, tilimizga yo'l berib, dilimizni kelajak sari boshlaydi. Tarix tillardagina emas, kitoblarda ham qoldi. Faqat tinglagani quloq, o'qigani ong kerakligini bila turib, yoki onni ko'ra turib, ba'zida inkor etishimizga asos bormikin?

Kundalik yozmas edim. Lekin o'z savollarimga javob topa olmasam, tarixni eslab qolmasam, bilim olmasam, qalbimga quloq solmasam, qanday yana idrok eta olaman? Yana o'sha, gumroh va nodonligimcha qolaman. Donolikka talabgor emasman, shuxratga ham. Faqat, bir narsani ko'nglim istaydi: Ba'zida shunday go'zal satrlarni ko'rib qolamanki, ualr bilan o'rtoqlashgani bir hamsuhbat izlab qolaman. Shunda, atrofda yolg'izligimni sezib qolaman. Balki mendan bir qadamda dohiylar bordir, balki mendan bir qulochda nodonlar bisyor?! Lekin qani endi yurak yutib tilim aylansa, qani endi suhbatlash deb yoqadan tutsam?! Faqatgina donolarga laqmana holos, nodonlarga aqlin kechgan telba oshiqman...

Kundalik yozmas edim. Nima kerak menga ahir o'zimdan boshqa tanimagan haqiqatim oshkori uchun?

Lekin boshladim. O'rganaman. O'ylanaman. Taxlil qilaman. Taxrir qilib o'chiraman yoqmaganini. Keyin esa qolganiga dasturxon yozib, do'stlarimga exson qilib hadya etaman. O'chganlari gard bo'ladi mening qalbimda, vijdonimning to'rvasida bir yuk bo'ladi.

Bu esa birinchi exson bo'ldi.